หนึ่งในขั้นตอนสำคัญของการเรียนรู้ก็คือ การทำอะไรผิดพลาด และเรียนรู้จากความผิดพลาดนั้น เพื่อพัฒนาและระมัดระวังไม่ให้เกิดขึ้นอีก

แต่สิ่งที่ทำให้คุณพ่อคุณแม่หลายคนหนักใจก็คือ เมื่อรู้ว่าทำผิด แต่ ลูกไม่ยอมรับผิด และทำทุกทางที่จะให้ตัวเองไม่ถูกตำหนิ เช่น ปฏิเสธ ปกปิด หรือแม้แต่โทษว่าเป็นความผิดของคนอื่นก็มี

นักจิตวิทยาได้ให้คำนิยามของการทำผิดแต่ไม่ยอมรับเอาไว้ว่า เป็นการขัดแย้งทางความคิด (Cognitive Dissonance) คือเมื่อเราเผชิญเหตุการณ์ที่ขัดแย้ง เราก็จะมักจะหาเหตุผลต่างๆ มาเข้าข้างความคิด ความเชื่อ ความคิดเห็นของตัวเอง ทำให้เกิดการปกป้องตัวเองด้วยการไม่ยอมรับความผิดหรือโยนความผิดไปให้คนอื่นแทนนั่นเอง

แต่ถึงอย่างนั้น เมื่อทำผิดแต่ ลูกไม่ยอมรับผิด ก็ยากที่จะเกิดการเรียนรู้และแก้ไขความผิดพลาดให้ดีขึ้น และนิสัยไม่ยอมรับผิดก็อาจติดตัวไปจนโตได้ แต่การแก้นิสัยไม่ยอมรับผิด อาจต้องเริ่มจากสำรวจพฤติกรรมการเลี้ยงดูของคุณพ่อคุณแม่ ก่อนว่า เรามีส่วนทำให้ลูกกลัวความผิด จนไม่กล้ายอมรับความผิดของตัวเองหรือไม่

1. เป็นพ่อแม่ที่ชอบโทษคนอื่นอยู่เสมอ

นิสัย ลูกทำผิดแต่ไม่ยอมรับ อาจเกิดจากการที่คุณพ่อคุณแม่ชอบกล่าวโทษคนอื่นอยู่เสมอ ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ตั้งใจก็ตาม เช่น ลูกเดินชนโต๊ะ คุณพ่อคุณแม่ช่วยปลอบใจลูกด้วยการตีโต๊ะที่ทำให้ลูกเจ็บ หรือเมื่อลูกทะเลาะกับเพื่อน คุณพ่อคุณแม่ไม่ถามสาเหตุแต่โทษว่าเป็นเพราะเพื่อนคนนั้นมารังแกลูกทันที หากคุณพ่อคุณแม่มีพฤติกรรมเช่นนี้ให้ลูกเห็นบ่อยๆ นอกจากจะทำให้ลูกไม่ได้เรียนรู้จากความผิดพลาดของตัวเองแล้ว ยังเป็นการส่งเสริมและปลูกฝังให้ลูกเป็นเด็กชอบโยนความผิดให้ผู้อื่นอีกด้วย

2. พ่อแม่ที่ไม่ฟังเหตุผลของลูก

หากคุณพ่อคุณแม่เป็นคนที่ชอบแสดงความไม่พอใจ โกรธ โมโห และโวยวายเมื่อลูกทำผิด นั่นคือจุดเริ่มต้นของการสนับสนุนให้ลูกไม่ยอมรับผิด และอาจพูดโกหกเพื่อให้ตัวเองพ้นจากความผิดนั้นได้

ดังนั้น เมื่อไรก็ตามที่รู้ว่าลูกทำผิด อยากให้คุณพ่อคุณแม่ใจเย็นและตั้งสติ และฟังเหตุผลของลูกก่อน แล้วค่อยตักเตือน สอน หรือแนะนำว่าจะป้องกันไม่ให้เกิดความผิดซ้ำด้วยท่าทีที่อ่อนโยน เข้าใจ และให้อภัยลูก

3. พ่อแม่ที่สอนให้ลูกกลัวความผิด

คุณพ่อคุณแม่อาจไม่รู้ตัวว่าการแสดงความคาดหวัง หรือกดดันให้ลูกพยายามทำอะไรให้สำเร็จมากเกินไป ก็เป็นส่วนหนึ่งของการปลูกฝังนิสัยกลัวความผิดพลาดให้ลูก เช่น คุณพ่อคุณแม่ที่ชอบบอกลูกว่าอย่าทำอะไรผิดพลาด หรือกดดันลูกไม่ให้ทำให้พ่อแม่ผิดหวัง เมื่อลูกทำพลาด หรือทำไม่ได้ก็อาจกลัวที่จะยอมรับความผิดพลาดนั้น เพราะไม่อยากทำให้คุณพ่อคุณแม่ผิดหวัง ไม่พอใจ และอาจนำไปสู่การถูกลงโทษได้

4. พ่อแม่ที่ชอบใช้อำนาจและไม่รู้จักขอโทษ

จากข้อมูลงานวิจัยที่ตีพิมพ์ใน European Journal of Social Psychology พบว่า คนที่ไม่ยอมรับผิด มักเกิดจากการมีความนับถือในตนเอง (Self-esteem) มากเกินไป และรู้สึกว่าตัวเองมีอำนาจมากกว่า ทำให้ไม่ยอมรับผิดเพื่อที่จะไม่ต้องขอโทษ เพราะรู้สึกอายเมื่อต้องขอโทษหรือยอมรับผิด และยังเข้าใจว่าการขอโทษจะทำให้ตัวเองดูอ่อนแออีกด้วย

ความคิดเหล่านี้อาจเกิดจากการเรียนรู้พฤติกรรมชอบใช้อำนาจ เอาชนะ และการไม่ยอมรับผิดของคุณพ่อคุณแม่ รวมถึงคุณพ่อคุณแม่ที่ทำผิดแต่ไม่ยอมขอโทษลูกด้วย

อ้างอิง
verywellmind
Child Mind Institute
Mission To The Moon Media