Carol Dweck ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยามหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ประเทศสหรัฐอเมริกา (Standford university) ผู้นำเสนอทฤษฎีแนวคิด growth mindset หรือแนวคิดที่เชื่อว่า ความรู้และทักษะไม่ใช่สิ่งตายตัว แต่สามารถพัฒนาได้ตลอดชีวิต คนที่มี growth mindset จึงมองว่าอุปสรรคก็เป็นหนึ่งในเรื่องท้าทายในชีวิต ทำให้มีโอกาสที่จะเรียนรู้ และประสบความสำเร็จได้มาก

ในทางตรงข้าม ผู้ที่มีแนวคิดว่าความรู้และทักษะของแต่ละคนถูกกำหนดมาแล้ว ไม่สามารถพัฒนาได้อีก เรียกว่าแนวคิดแบบ fixed mindset จากงานวิจัยของ Carol Dweck ยังกล่าวไว้ว่า เมื่อเด็กที่มี growth mindset จะมีความพยายาม ความมั่นใจ และไม่กลัวต่อความล้มเหลว ซึ่งเป็นวิธีคิดที่สำคัญต่อการประสบความสำเร็จในอนาคต

และสิ่งสำคัญก็คือ growth mindset ไม่ใช่สิ่งที่ทุกคนจะมีติดตัวมาเหมือนกันตั้งแต่แรกเกิด ดังนั้นการเลี้ยงดูจากคุณพ่อคุณแม่จึงเป็นหนึ่งในการส่งเสริมและฝึกฝนให้ลูกเรียนรู้ที่จะพัฒนาตัวเองต่อไป

M.O.M จึงรวบรวม 5 เคล็ดลับการสอนทัศนคติ growth mindset เพื่อช่วยให้ลูกพร้อมที่จะเรียนรู้และเอาชนะอุปสรรคต่างๆ ในชีวิตต่อไปมาฝากคุณพ่อคุณแม่กันค่ะ

1. สอนให้ลูกรู้ว่า ความผิดพลาดเป็นเรื่องปกติ

สิ่งสำคัญในการปลูกฝังทัศนคติแบบ growth mindset คือการทำให้ลูกรู้ว่าความผิดพลาดเกิดขึ้นได้กับทุกคน แม้แต่คุณพ่อคุณแม่เองก็อาจทำเรื่องผิดพลาดในชีวิตประจำวันได้ เช่น พ่อแม่ก็เคยมีผลการเรียนไม่ดีมาก่อน กว่าจะทอดไข่ดาวสวยๆ ให้ลูกกินได้ แม่ก็เคยทอดไข่ดาวไหม้มาแล้วหลายครั้ง…

เมื่อลูกเรียนรู้ได้ว่าความผิดพลาดเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเพื่อรอการพัฒนา แก้ไข และปรับปรุงให้ดีขึ้น ก็จะเป็นเด็กที่กล้าคิด กล้าลองทำอะไรด้วยตัวเอง และสนุกกับการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ มากขึ้น

2. ชื่นชมความพยายาม ก่อนความสำเร็จ

คุณพ่อคุณแม่ส่วนใหญ่มักชื่นชมลูก เมื่อลูกทำอะไรสักอย่างสำเร็จ แต่จากงานวิจัยของ Elisha Gonzalez ผู้อำนวยการโรงเรียนเอกชน Fox Child Development Center ประเทศสหรัฐอเมริกา เผยว่า การชื่นชมกระบวนการทำงานของลูกก่อนชิ้นงานจะสำเร็จนั้นจะช่วยให้ลูกรู้สึกภาคภูมิใจ และเห็นคุณค่าของความพยายามมากยิ่งขึ้น

ดังนั้น คุณพ่อคุณแม่ควรเลือกใช้คำชื่นชมที่มุ่งเน้นกระบวนการทำงานของลูกอย่าง “ลูกทำยังไงงานถึงได้ออกมาดีขนาดนี้” หรือ “ลูกพยายามได้ดีมากเลย” แทนคำชื่นชมที่สนใจแต่ผลลัพธ์ เช่น “เก่งจังลูกสอบได้ที่ 1 ด้วย” หรือ “ลูกมีพรสวรรค์มากเลย งานถึงได้ออกมาดีอย่างนี้”

3. ‘ยัง’ หนึ่งคำล้านความหมาย

เวลาอยากฝึกให้ลูกทำอะไรแล้วลูกเอาแต่พูดว่า “หนูทำไม่ได้” คงทำให้คุณพ่อคุณแม่รู้สึกหมดกำลังใจที่จะสอนและส่งเสริมให้ลูกทำอะไรต่อ

แต่มีอีกหนึ่งเทคนิคง่ายๆ ที่จะช่วยให้ลูกปรับเปลี่ยนวิธีการคิดใหม่ได้ ก็คือสอนให้ลูกเติมคำว่า ‘ยัง’  เข้าไปในประโยค แทนที่จะตัดสินตัวเองว่า หนูทำไม่ได้ ลองเปลี่ยนเป็นบอกว่า “หนูยังทำไม่ได้” เช่น ผมยังว่ายน้ำไม่เป็นหรือลูกยังอ่านหนังสือไม่คล่อง ซึ่งเป็นไปตามหลักจิตวิทยาเบื้องต้น การบอกว่าวันนี้ยังทำไม่ได้ จะช่วยให้ลูกรู้สึกมีความหวัง มีความพยายาม และไม่หมดกำลังใจที่จะทำสิ่งต่างๆ ให้สำเร็จได้ในสักวันหนึ่ง

4. พาลูกไปสัมผัสประสบการณ์ใหม่ๆ

การหากิจกรรมใหม่ๆ ให้ลูกได้ลองทำถือเป็นการปลูกฝังแนวคิดการเรียนรู้ไม่มีที่สิ้นสุดให้ลูกอีกทางหนึ่ง คุณพ่อคุณแม่อาจพาลูกไปทำกิจกรรมแปลกใหม่นอกบ้าน เช่น ว่ายน้ำ ปีนผาจำลองสำหรับเด็ก หรือการหาของเล่นเสริมพัฒนาการใหม่ๆ มาเล่นกับลูก เช่น ต่อจิ๊กซอว์ เกมปริศนาลับสมอง ซึ่งจะทำให้ลูกได้ลองคิด ลองทำ และเผชิญกับความท้าทายใหม่ๆ อีกด้วย

ทั้งนี้ หากลูกประสบปัญหาในช่วงแรก คุณพ่อคุณแม่ควรให้กำลังใจ ช่วยเหลือ และสนับสนุนให้ลูกพยายามก้าวผ่านอุปสรรคไปให้ได้ เมื่อลูกทำสำเร็จพวกเขาจะมีความภูมิใจและมั่นใจในตัวเองมากขึ้น

5. ไม่จำเป็นต้องมี  growth mindset ตลอดเวลา

สิ่งสำคัญอีกอย่างหนึ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรตระหนักไว้เสมอ คือ ไม่มีใครสมบูรณ์แบบ คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรคาดหวังหรือกดดันให้ลูกมีแนวคิด growth mindset ตลอดเวลา

เพราะในบางสถานการณ์ ปัญหาและอุปสรรคที่เจออาจเป็นเรื่องใหญ่เกินกำลังและความสามารถของลูกไปมาก จึงเป็นธรรมดาที่ลูกจะรู้สึกกังวลและไม่รู้ว่าจะจัดการกับปัญหานั้นอย่างไร  สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ทำได้ก็คือการให้ความช่วยเหลือ ให้กำลังใจ และสนับสนุนให้ลูกพยายามต่อไปให้ถึงที่สุด

อ้างอิง
Big Life Journal
Understood
L.A. Parent
sixseconds
THERAPY WORKS
verywell family