การ สอนลูกให้รู้จักและเข้าใจตัวเอง ถือเป็นอีกเรื่องสำคัญที่ถูกพูดถึงในตำราการเลี้ยงลูกยุคใหม่อยู่เสมอ เพราะหากลูกรู้และเข้าใจความต้องการของตัวเอง ก็จะช่วยให้ลูกเป็นเด็กที่ชัดเจน ไม่ไขว้เขว ไม่ยอมให้ใครมาเอาเปรียบ และรู้จักปฏิเสธสิ่งที่ตัวเองไม่ต้องการได้

 นักจิตวิทยาได้นำเสนอทฤษฎี Healthy Boundaries หรือการกำหนดขอบเขตและรู้วิธีการสื่อสารที่ชัดเจนในแต่ละความสัมพันธ์ เพื่อป้องกันไม่ให้คนอื่นเข้ามาแทรกแซงหรือมีผลต่อชีวิตของตัวเองมากเกินไป

นอกจากนั้น Healthy Boundaries ยังช่วยให้ลูกวิเคราะห์ความต้องการ ความชอบ ความถนัด และรู้ขอบเขตว่าอะไรเป็นสิ่งที่ลูกยอมรับได้หรือไม่ได้ ซึ่งมีผลดีต่อการเติบโตต่อไปในอนาคต

โดยทฤษฎีนี้สามารถปลูกฝัง และสอนให้ลูกนำมาปรับใช้ได้ทุกช่วงวัย หากคุณพ่อคุณแม่สอนให้ลูกรู้จักและเข้าใจตัวเอง รู้จักสร้างขอบเขตของตัวเองตั้งแต่ยังเล็ก ก็จะช่วยปกป้องลูกจากผู้คนหรือความสัมพันธ์ Toxic ที่ต้องพบเจอในอนาคตได้

M.O.M จึงได้รวบรวม 5 เทคนิคดีๆ ที่จะช่วยสอนลูกให้รู้จักและเข้าใจตัวเองได้ดีมาฝากค่ะ

1. ลองให้ลูกบันทึกความรู้สึกประจำวัน

การสอนให้ลูกระบายความรู้สึกทั้งดีและไม่ดีออกมาผ่านการพูดหรือการเขียนบันทึก โดยคุณพ่อคุณแม่อาจเป็นฝ่ายเปิดบทสนทนาด้วยเรื่องราวที่โรงเรียน ให้ลูกได้เล่าว่าแต่ละวันลูกมีเหตุการณ์อะไรที่ชอบหรือไม่ชอบ แล้วให้ลูกลองเขียนบันทึกความรู้สึกของตัวเองเก็บไว้ เช่น วันนี้รู้สึกดีใจที่เพื่อนแบ่งขนมให้ และไม่พอใจที่เห็นเพื่อนอีกคนแย่งของคนอื่น วิธีนี้จะช่วยให้ลูกค่อยๆ ซึมซับและเข้าใจความรู้สึกและความต้องการของตัวเอง ลูกจะได้เรียนรู้ว่าพฤติกรรมแบบไหนที่ชอบหรือไม่ชอบ  อะไรที่ยอมรับได้และไม่ได้ เพื่อที่จะไม่ให้ใครทำสิ่งนั้นกับตัวเอง และไม่ทำสิ่งที่ตัวเองไม่ชอบกับคนอื่นเช่นกัน

2. สอนให้ลูกมีจุดยืนในการสื่อสาร

การสื่อสารเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่จะสร้างขอบเขตความสัมพันธ์ที่ดี คุณพ่อคุณแม่ควรสอนให้ลูกกล้าพูดแสดงความต้องการและความคิดเห็นอย่างตรงไปตรงมา ด้วยการพูดที่สุภาพ จริงใจ และไม่ก้าวร้าว

โดยคุณพ่อคุณแม่ควรสอนให้ลูกพูดจาสุภาพ และฝึกให้ลูกรู้จักการอธิบายความคิดเห็นของตัวเองให้ชัดเจน สื่อสารด้วยเหตุและผล รวมถึงฝึกให้ลูกรับฟังความคิดเห็นของคนอื่น เมื่อลูกสามารถสื่อสารความคิดของตัวเองได้อย่างชัดเจน ก็จะลดปัญหาที่เกิดจากการสื่อสารผิดพลาดและไม่เข้าใจกัน อันเป็นต้นเหตุแห่งความสัมพันธ์ที่ toxic ได้

3. หาเวลาว่างให้ลูกได้อยู่กับสิ่งที่ชอบ

คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตความชื่นชอบหรือหากิจกรรมใหม่ๆ ให้ลูกได้ลองทำ เพื่อเป็นการช่วยลูกค้นหาสิ่งที่ชอบ นอกจากจะเป็นการสอนให้ลูกรู้วิธีสร้างความสุขให้ตัวเอง เมื่อโตขึ้น ลูกจะรู้ว่าทุกคนย่อมมีความชอบและต้องการเวลาที่จะได้อยู่กับสิ่งที่ตัวเองชอบ ซึ่งจะทำให้ลูกเข้าใจและเคารพความชอบของคนอื่น ไม่พยายามเข้าไปแทรกแซง และไม่ยอมให้คนอื่นแทรกแซงหรือเบียดเบียนเวลาและความชอบของตัวเองเช่นกัน

4. สนับสนุนให้ลูกพูดคำว่า ‘ไม่’

เด็กส่วนมากเติบโตมากับการถูกสอนให้เชื่อฟังผู้ใหญ่ มากกว่าที่จะสอนให้รู้จักปฏิเสธอย่างที่วุฒิภาวะ  แม้จะเป็นสิ่งที่ตัวเองไม่ชอบหรือไม่อยากทำก็ตาม

แต่ความจริงแล้ว การสอนให้ลูกรู้จักปฏิเสธสิ่งที่ทำให้รู้สึกไม่สบายใจ หรืออึดอัดใจที่ต้องทำ ถือเป็นทักษะชีวิตสำคัญที่จะทำให้ลูกเติบโตอย่างมีความสุข

5. สอนลูกให้รู้จักเคารพผู้อื่น

ทฤษฎี Healthy Boundaries ไม่เพียงแต่สอนให้ลูกยึดความต้องการของตัวเองเป็นที่ตั้งเท่านั้น แต่คุณพ่อคุณแม่ควรสอนลูกให้รู้จักเคารพและยอมรับฟังความคิดเห็นของคนอื่นไปพร้อมกัน เพราะการกำหนดขอบเขตความสัมพันธ์ที่ดีนั้นควรเกิดจากการตกลงหาจุดกึ่งกลางระหว่างทั้งสองฝ่ายนั่นเอง

อ่านบทความ: สอนลูกให้ใจดีกับตัวเอง (self-compassion) : 4 เทคนิค สอนให้ลูกมีความเห็นอกเห็นใจตัวเอง

อ้างอิง
ScienceofPeople
PhychCentral
Ourfamilywizard
MindSpring