ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าการเขียนโค้ด หรือ Coding เป็นหนึ่งในทักษะที่เด็กเจเนชั่นอัลฟ่าจำเป็นต้องเรียนรู้ แม้จะฟังดูเป็นเรื่องยากสำหรับผู้ใหญ่หลายคน แต่เด็กก็สามารถเรียนรู้และทำความเข้าใจเทคโนโลยีนี้ได้ ด้วยการเรียนแบบ Unplugged Coding หรือแนวคิดการเขียนโค้ดที่ไม่ต้องใช้อุปกรณ์คอมพิวเตอร์ แต่ใช้วิธีการเล่น ทำกิจวัตรประจำวัน และทำกิจกรรมที่ต้องใช้ทักษะการคิดคำนวณร่วมด้วยเพื่อส่งเสริมให้ลูกรู้จักการคิดอย่างคิดอย่างเป็นขั้นเป็นตอนและสร้างสรรค์ สามารถทำงานร่วมกับผู้อื่นได้ดี

1. ฝึกการคิดแบบอัลกอริทึมจากกิจวัตรประจำวัน

ตัวอย่างที่สามารถทำได้ง่ายๆ เลยก็คือ #ให้ลูกแต่งตัวด้วยตัวเอง โดยคุณพ่อคุณแม่อาจเริ่มจากการตั้งคำถามว่าหลังจากลูกอาบน้ำเรียบร้อยแล้ว เมื่อต้องแต่งตัวลูกจะใส่เสื้อผ้าชิ้นไหนก่อนและมีการเรียงลำดับอย่างไร หรือจะเริ่มตั้งแต่ให้ลูกรู้จักการวางแผนกิจกรรมในห้องน้ำของตัวเอง เช่น ให้ลูกคิดว่าควรจะเรียงลำดับการอาบน้ำ สระผม และแปรงฟันอย่างไร เพื่อฝึกให้ลูกรู้จักการคิดเป็นขั้นตอนและทำตามเป้าหมายได้สำเร็จด้วยดีนั่นเอง

2. ถอดปลั๊กคอมพิวเตอร์แล้ว ‘จงเล่น’

Bradley Davies คุณครูและหัวหน้าฝ่าย EdTech แห่ง Kämmer International Bilingual ระบุว่า การทำกิจกรรมผ่าน Unplugged Coding ด้วยการให้เด็กได้ลงมือปฏิบัติและเล่นด้วยตัวเอง จะทำให้เด็กเกิดทักษะการคิด การวางแผน การแก้ปัญหาเฉพาะหน้า การทำงานอย่างเป็นขั้นตอน ช่วยฝึกฝนทักษะการเข้าสังคม และการทำงานร่วมกันได้อย่างประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

แต่ทั้งนี้ การเล่นแบบ unplugged จะต้องเป็นกิจกรรมที่สนุก และใช้ความคิด ผ่านการตั้งโจทย์ที่มีกฎกติกาง่ายๆ ไม่ซับซ้อน แต่มีการคำนวณที่น่าตื่นเต้น และต้องเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ค้นพบได้ง่าย การเล่นแบบนี้จะทำให้ลูกสามารถใส่ไอเดียได้อย่างเต็มที่ ทั้งยังทำให้ลูกเกิดความรู้อยากจะคิด และคิดมากขึ้น เพื่อเล่นให้สนุกสุดๆ ได้ด้วยตัวเอง

#เกมล่าสมบัติ คือตัวอย่างกิจกรรม Unplugged Coding ที่สนุกได้ทั้งครอบครัว วิธีเล่นง่ายๆ เพียงแค่ให้คุณพ่อคุณแม่วางสิ่งของที่สมมติว่าเป็นสมบัติล้ำค่าไว้รอบห้อง จากนั้นวาดแผนที่เพื่อกำหนดจุดเริ่มต้น เช่น เดินไปข้างซ้ายสองก้าว ก้าวทางขวาสองก้าว ลอดใต้โต๊ะ แล้วเดินต่อไปทางซ้ายสามก้าว จนไปถึงจุดวางสมบัติที่ซ่อนไว้

และอย่าลืมเพิ่มกติกาว่า หากก้าวผิดกติกา จะต้องย้อนกลับไปจุดเริ่มต้นใหม่ เกมนี้จะช่วยให้ลูกเรียนรู้ทักษะการแก้บั๊กส์ (bugs) หรือการแก้ไขจุดบกพร่องแบบเบื้องต้นสำหรับการก้าวไปสู่การเรียนเขียนโค้ดในชั้นประถมอย่างจริงจัง

3. สนับสนุนให้เกิด ‘นักประดิษฐ์น้อย’

#สร้างหุ่นยนต์จากตัวต่อ ด้วยการกำหนดโจทย์ของการต่อแต่ละครั้ง เพื่อเพิ่มความสนุก เรียนรู้เรื่องอัลกอริทึ่ม การจัดลำดับ และส่งเสริมกระบวนการคิด เช่น กำหนดจำนวนของตัวต่อ กำหนดสีที่ต้องใช้ สำหรับต่อให้เป็นหุ่นยนต์ตามจินตนาการ จากนั้นให้คุณพ่อคุณแม่ค่อยๆ สร้างโจทย์ที่ซับซ้อนมากขึ้นไปเรื่อยๆ

#สร้างมอนสเตอร์น้อยของจากของเหลือใช้ เช่น แก้วพลาสติก แกนกระดาษทิชชู่ หลอดพลาสติก เริ่มต้นด้วยการชวนลูกออกแบบอวัยวะต่างๆ ของมอนสเตอร์ลงบนกระดาษก่อน โดยให้ลูกเรียงว่าจะต้องวาดอวัยวะอะไรก่อน อะไรหลัง อวัยวะเหล่านั้นควรอยู่ตรงไหน ใช้ทำอะไรบ้าง แล้วค่อยวาดอวัยวะเหล่านั้นลงบนแก้วพลาสติก หรือแกนกระดาษทิชชู่ ทีละใบ แล้วนำมาซ้อนต่อกันให้เกิดเป็นรูปร่างตามจินตนาการ

 นอกจากจะช่วยส่งเสริมการคิดอย่างสร้างสรรค์แล้ว การเล่นแบบนี้ยังสามารถช่วยส่งเสริมแนวคิดเชิงนามธรรม (abstraction) ให้กับลูกได้อีกด้วย

4. ชวนลูกสร้างเรื่อง (Storytelling)

การกระตุ้นให้ลูกเล่าเรื่องราวสมมติ คือวิธีที่ดีที่จะช่วยให้ลูกเรียนรู้การคิดเป็นขั้นเป็นตอน และยังเป็นพื้นฐานสำคัญของการพัฒนาทักษะการเขียนโค้ดในวัยประถม

มีงานวิจัยพบว่า การทำงานของสมองที่เกิดขึ้นระหว่างการเล่าเหตุการณ์สมมตินั้นเกือบจะเหมือนกับสมองที่ทำงานตอนที่ลูกเห็นสถานการณ์จริงได้ ดังนั้น เมื่อคุณพ่อคุณแม่ฟังดีๆ จะพบว่า จากเรื่องสมมตินั้น ทำให้ลูกเข้าใจสถานการณ์ที่เกิดขึ้น และรู้วิธีแก้ไขอย่างเป็นขั้นเป็นตอนว่าจะต้องทำอะไร อย่างไร และต่อไปจะมีอะไรเกิดขึ้นได้บ้าง โดยคุณพ่อคุณแม่อาจช่วยให้คำแนะนำที่ลูกสามารถนำไปใช้ในชีวิตจริงต่อไปได้

นอกจากจะชวนลูกเล่าเรื่องแบบปากเปล่าแล้ว คุณพ่อคุณแม่สามารถพัฒนาทักษะลูกขึ้นไปอีกได้ด้วยการแบ่งเรื่องราวจากการเล่าของลูกออกเป็นตอนๆ แล้วชวนลูกเขียนเป็นคำ หรือ วาดภาพง่ายๆ ใส่กระดาษแยกเป็นชิ้นๆ จากนั้นให้ลูกทำสิ่งที่เขียนใส่กระดาษมาต่อให้เป็นเรื่องราว ตั้งแต่เริ่มต้นจนจบอย่างถูกต้อง กิจกรรมนี้จะช่วยฝึกการคิดอย่างมีเหตุผล คิดวิเคราะห์ แยกแยะ และเรียบเรียงลำดับให้ถูกต้องนั่นเอง

อ้างอิง
codemonkey.com
sphero.com
plookpanya